Wonen in Suriname, deel 1

Haha… ze heeft twee weken in haar eigen huis in Suriname gewoond en dan al weten hoe het is om in Suriname te wonen? Nee, natuurlijk niet, maar de verschillen met wonen in Nederland springen er in zo’n eerste periode wel meteen uit. Hoe langer en vaker ik daar zal zijn, hoe meer deze verschillen zullen vervagen. Daarom lijkt het me handig om ze meteen maar neer te pennen.

Ik zal niet dwepen over hoe geweldig het is om voor het eerst in je eigen huis in Suriname te wonen. Wel zal ik de opmerkelijke dingen beschrijven, waar ik in eerste instantie geen rekening mee had gehouden.

Het dierenrijk
De natuur is overweldigend en zeer aanwezig, zelfs al woon je in de stad en heb je je hele erf met straatstenen bedekt. Want hoe vaak vliegt er hier in Nederland een vogel je ene raam binnen en de andere weer uit? Of komen vogels ongemerkt binnen om aan je bananen te pikken. Of proberen straathonden je woonkamer binnen te lopen? Of zie je s’avonds in je slaapkamer een vuurvliegje zachtjes oplichten?
Dat zijn wonderlijke en grappige incidentele bezoekjes.
De constante bezoekjes zijn minder leuk, want dat zijn de spinnen, gekko’s, dot oso’s, muskieten en mieren. Deze zorgen ervoor dat je huishoudelijke taken nimmer stil komen te staan. Hoe vaak maak je je muren schoon in Nederland? Wil je je muren aldoor netjes en schoon hebben in Suriname, dan heb je daar wel een wekelijkse taak aan.

De plantenwereld
En dan het onkruid, dat overal naar boven schiet, zelfs al heb je bestraat. M’n buurman maakt zich vooral zorgen over dit onkruid op de voorgrond; daar zouden hele grote pollen onder zitten. Ik hoop dat ze met azijn vernietigd kunnen worden, want met kokend water ben ik geen meter opgeschoten. Zelf ben ik een tegenstander van gramoxone. Deze zeer giftige herbicide is in Nederland (inmiddels) verboden, maar in Suriname wordt het met regelmaat in de tuin toegepast. Het werkt op basis van paraquat-dichloride.
Overigens heb ik van een bloglezer te horen gekregen dat bouwplastic de stenen vochtig houdt, waardoor ze donker en lelijk worden en in de botanische tuin in Boxel hoorde ik dat het onkruid gewoon door het bouwplastic heengroeit. Ik heb zelf geen ervaring met bouwplastic onder tuintegels in Suriname, dus kan ik er niets over zeggen.
Als je een erf hebt, met bomen waarvan dagelijks de bladeren naar beneden komen, dan zal je ook dagelijks moeten harken. Onlangs zei mijn Surinaamse tante: In Suriname is goed te zien waar kinderen wonen, want daar wordt er dagelijks geharkt.
Zelf zal ik alleen de bloembakken beplanten, maar ben er nog steeds niet uit wat het zal worden. Deze borstelbloem/monkey’s brush (geen bottle brush!) kwam ik in een tuin tegen en vond ik wel erg indrukwekkend.
Het geloof
Omdat mijn eigen familie en kennissen in Suriname niet streng gelovig zijn, was ik vergeten dat religie in Suriname wel heel sterk leeft. Dat merkte ik bij mijn buren. Mijn Hindoestaanse buurvrouw zag ik 's ochtends in de voortuin bij de vlaggenstokken bidden. Uit respect wachtte ik even voordat ik met stoelen ging slepen naar m’n terras. Twee van mijn buurmannen vertelden mij dat ze elke dag in de bijbel lezen en bleken zeer gedreven om mij daarin te laten delen. Als je in een grote stad in Nederland woont, ben je dat echt niet gewend. Ik was ook even van mijn stuk gebracht.

De geuren
Geuren lijken veel sterker te verspreiden in Suriname, misschien komt het door het klimaat. In ieder geval zijn rond 12 uur ’s middags in mijn buurt de etensgeuren moeilijk te weerstaan. Ik ben omringd door Javaanse, Hindoestaanse en Creoolse buren. Op een dag rook ik achter elkaar ketjapvlees, massala en pom. Dat was een zware dag, vooral omdat ik het huis niet uit kon vanwege de werklui en slechts een volkoren broodje met worst had.
Maar ook de geur van gramoxone kwam mijn huiskamer binnen. En als de wind van achteren kwam, kreeg ik een heel onaangename geur binnen. Dus daar heb ik meteen wat aan laten doen.
Werk
Hoewel ik (nog) niet zoekende ben, is het altijd wel interessant om te zien wat voor vacatures er in Suriname zijn. Ik scan de kranten daarom wel regelmatig. Als voorbeeld heb ik hier een aantal vacatures uit De Ware Tijd van donderdag 17 december 2009:
- Obductie-assistent in het Academisch Ziekenhuis Paramaribo
- Aspirant Milieu Inspecteur bij het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg
- Telefoniste/Secretaresse bij De Ware Tijd Publishing NV
- Sales Assistant bij Integrated Computer Services NV
- Onderhoofd Algemene Zaken en Huishoudelijke Dienst bij het Ministerie van Financien
- (Assistent-)Magazijnmeester bij Steenslagbedrijf NV Phedra
- Diverse vacatures bij Aannemingsbedrijf N. Raghoebarsing
- Office Assistant bij Oliemaatschappij SOL Suriname NV
- Marketing Coördinator bij Sobisco International NV
- Project Coördinator bij Sobisco International NV
- Chef Distributie bij NV Surinaamsche Waterleiding Maatschappij
- Supervisor bij United Caribbean Contractors

Hydrofoor en onderhoud
Tenslotte heb ik de hydrofoor installateur nog om een uitgebreide uitleg gevraagd over de werking van de hydrofoor. In ieder geval is het advies: zodra er problemen met je waterleiding zijn, schakel als eerste de hydrofoor uit. Een van zijn klanten had bij een lekkage alleen de hoofdkraan dichtgedraaid en niet de hydrofoor uitgeschakeld. Dit gaf grote problemen. Het is verstandig om goed naar het plaatje te kijken en na te gaan wat je moet doen om bijvoorbeeld de watertank leeg te laten lopen voor de jaarlijkse schoonmaakbeurt. De hydrofoor zelf zou elke 5 jaar een servicebeurt nodig hebben.

Koken in Suriname

Nee hoor, dit verslag gaat niet over alle heerlijke gerechten die je in Suriname kunt bereiden, maar wel over hoe je ze gaat bereiden, op gas of elektra.
De meeste mensen in Suriname koken op gas en zodra de gasbom/cilinder leeg is laat men deze weer vullen. Het is raadzaam een extra "bom" te hebben zodat je eenvoudig kunt wisselen als er een opraakt. Sommige mensen hebben een elektrisch kookstelletje als backup i.p.v. een extra bom. Gasbommen mogen eigenlijk niet binnen staan, maar laat je ze onbeveiligd buiten staan, dan gaan de dieven ermee vandoor. Dus moet je er een kooi voor (laten) bouwen.
Eerst wilde ik voor mijn grote woonunit een gasfornuis aanschaffen, maar ik ben nu aan het twijfelen. Ik weet niet of het raadzaam is dit te doen als ik zelf nog niet in Suriname woon. Het is zo'n gedoe. Bovendien vind ik de gasvlam in de huizen waar ik ben geweest niet erg sterk; ik weet niet of je dit zelf kunt aanpassen of dat dit standaard "zwak" wordt ingesteld. Dus dacht ik, ik kies voor elektrisch koken en ging op zoek. Maar al gauw strand je op die enorm grote (Amerikaanse) formaten. Dit is een elektrisch fornuis van Kasimex Makro, let op 220 volt. Bij MN International zag ik een aardige elektrische kookplaat, ook 220 volt. Het is dus raadzaam goed af te wegen of je op gas of elektrisch gaat koken en dat je daarvoor ook de nodige voorzieningen treft. Want, wil je bijvoorbeeld een gasfornuis op een kookeiland, dan zal je ervoor moeten zorgen dat je gasleiding op een of andere manier naar buiten gaat. Hou er ook rekening mee dat niet al je ramen open kunnen staan wanneer je op gas kookt, want de wind dooft je vlam zo uit. En reken maar dat het gauw warm wordt als je de wind buitensluit, helemaal als je staat te koken.
Ik denk dat ik voor elektrisch koken kies met als backup een camping gas-stelletje, voor als de stroom uitvalt. Ik heb reeds een 220 Volt aansluiting dus dat gaat goed, ik moet alleen zien uit te vinden wat er gebeurt als ik aan het koken ben en er een fase uitvalt. Voorlopig bak ik m’n eitje in de kleine woonunit op een elektrisch kookplaatje, want ik heb nog steeds geen aanrechtblad gevonden voor de grote woonunit. Het lijkt erop dat ik ‘em in Nederland zal moeten aanschaffen.

Off topic: Botanische Tuin
Onlangs heb ik met een aantal kennissen en familieleden de Botanische Tuin (in wording) in Boxel (Boxelparaweg 22a) opgezocht. We kregen een heel leuke en interessante rondleiding van de eigenaar, Erik Kuiper die al 15 jaar in Suriname woont en de Surinaamse taal volledig beheerst. Hij en zijn (Surinaamse) vrouw zijn een aantal jaren terug met dit project begonnen en hopen in februari de Botanische tuin officieel te openen.

De eerste nacht

Zeer vermoeid van een zware werkdag viel ik gisteravond laat in slaap, maar..... deze keer wel in m'n eigen bed in de Apollostraat, voor de allereerste keer. Wat een genot; vooral het wakker worden en te realiseren waar je bent. De zon scheen flauwtjes door mijn effe bruine gordijnen en toen ik in de richting van het raam keek, viel het me op dat dievenijzer ook z'n charme kan hebben. Door de combinatie van zon, shutters en dievenijzer had ik plotseling een prachtig dieprood patroon op de gordijnen. Even later liep ik door het huis en opende alle ramen en shutters, er kwam een klein vogeltje binnenvliegen, maar die vond z'n weg ook snel weer naar buiten. Zo'n ochtend is bijzonder, dat is zeker, ik moet later nog eens goed nadenken over de openbaringen die ik deze ochtend had.
Mijn grote badkamer heeft slechts één nadeel; ik wilde er niet meer uit. Maar mijn telefoon ging af, dus ik moest wel. Mijn neef wilde nu langskomen i.p.v. later in de middag om de elektriciteitsaansluitingen af te ronden, waaronder een handige schakelaar voor de hydrofoor. Hij kwam met z'n vaste werkploeg en dit ging gelukkig heel anders dan met de "tegelzetter", nl. vlot en efficiënt!

Voltage hydrofoor
Ik vroeg hem hoe het nou zat, of je je hydrofoor beter op 220 of 110 volt kan draaien. Beide hebben hun voor en nadelen. De hydrofoor draait een stuk zuiniger op 220 volt en wanneer hij aanslaat zal je niets merken aan de verlichting, die bij 110 volt even flikkert. Maar mocht er eens één fase uitvallen, en de 220 volt wordt niet bereikt (komt zelden voor), dan zal je de hydrofoor uit moeten zetten. Doe je dat niet, dan zal het apparaat harder draaien en kunnen onderdelen doorbranden.

Kosten brombere
Tenslotte niet het leukste onderwerp, maar wel handig op te weten.
Mijn oom vertelde dat onlangs zijn toilet verstopt was. 25 jaar lang was zijn septictank niet geledigd, en misschien was het moment dan eindelijk gekomen dat dit zou moeten gebeuren, want het water van het toilet kwam na het doortrekken terug naar boven.
Hij moest de opruimingsdienst (A-kan-hari/A-kan-swari) erbij halen; het leegpompen van de septictank kostte SRD 175,- (in Wanica). Maar dit loste het probleem niet op, en eigenlijk was het zelfs na 25 jaar nog niet nodig om de septictank de ledigen. Het probleem zat in de toevoer naar de septictank. Het Brombere voertuig was ook uitgerust met een uitzuigsysteem voor deze buizen en dit bleek wel te helpen, kosten SRD 75,-. Het ging allemaal heel snel, in een half uur was alles gedaan.

Grappenmakers

Gistermorgen was ik nog maar net in m'n woning aangekomen of ik kreeg een telefoontje van mijn tante. Zij was door de schilder/wachter gebeld, die erg boos was: Hij wilde 50 SRD schadevergoeding van de "tegelzetter", want deze had zijn emmer met verfrollen leeggegooid, blijkbaar omdat hij de emmer nodig had. En nu waren de verfrollen uitgedroogd.
Dit beloofde weer een vermoeiende dag te worden.

Terwijl de sanitair installateur op de afgesproken tijd aanwezig was, liet de "tegelzetter" op zich wachten. Ik luisterde de telefoongesprekken af. De eerste keer: "Ie baisigri broko, ie moesoe mek ing?" En later nog eens: "Ie moes tjarie ie pa na Eerste Hulp?! Mang, ma mie sabie toch dat ie pa dede keba. Omenie pa ie abie dang? No lee gie me jere!"
(Eerste smoes: hij moest zijn fiets repareren. Tweede smoes: hij moest zijn vader naar de eerste hulp brengen, maar blijkbaar was z'n vader al jaren terug overleden).
Maar uiteindelijk kwam hij toch weer. En ondanks onze afspraak om de "tegelzetter" niet alleen achter te laten liet de sanitair installateur hem na wat instructies toch weer achter en vertrok zelf naar een eerder gemaakte afspraak. Nadat ik het tegelwerk had geïnspecteerd maakte ik het noodzakelijke telefoontje: "Ik neem aan dat jij nu voor de extra kosten gaat opdraaien, want het is weer prutswerk hoor”. Dat bleek te helpen; kort daarna kreeg de "tegelzetter" een spoedcursus tegelzetten, waarbij de sanitair installateur steeds bleef corrigeren. En ja hoor, uiteindelijk is het dan toch gelukt!

Ik heb begrepen dat de vuilophaaldienst geen kartonnen dozen van de straat meeneemt in Paramaribo. Alles moet in kleine stukjes in een vuilniszak. Met al het inpakmateriaal had ik gisteren dus weer een behoorlijke zweetklus.

Wie de schoen past trekke hem aan.
Eergisteren kwam de sanitair installateur zwaar bezweet op z'n brommer aan, hij kwam net terug van een spoedklus. Hij vroeg de "tegelzetter" of er water was en deze wees hem de fles met ijskoud water aan. Daarop sloeg hij 4 kannen water achterover en zei: "Aaaaai! Wang sani jere, te je go na deng bakra oso, no wang dringie deng man e gie joe! Deng sma e njang deng sani, deng sma e dringi deng wing, ma deng ne aksi joe if joe wang dringie wang sani. Sranang mang altijd e gie joe tenminste wang kowroe watra."
Vrij vertaald: In huis bij Nederlanders krijg je nooit iets te drinken aangeboden, terwijl zij zelf van alles zitten te knabbelen en wijn te drinken, maar bij Surinamers krijg je in ieder geval een koud glas water.

Off topic: Oma op bezoek
Het hoogtepunt van de dag was een bezoek van mijn oma van 90 jaar. Sinds het hoogtepunt van het dak was bereikt (pannenbier) was ze niet meer binnen geweest. Vandaag kreeg ze de complete rondleiding, met ondersteuning van mijn twee tantes. Oma keek haar ogen uit, ze vond het fantastisch; de tegels waren mooi, het plafond was zo mooi hoog, de grote badkamer GROOT en bij de deuren bleef ze even stilstaan: " Deng moi jere!!" Natuurlijk zijn ze mooi oma, zei ik, ik heb ze precies laten maken zoals ze bij jou thuis zijn.
Ik was zeer vereerd met oma's bezoek, want ze maakt nog nauwelijks dit soort uitstapjes. Aan het eind zei ze dat ik blauwsel voor het huis moest zetten, want anders zou het ogri-ai krijgen.

Drama!

Ik had nooit durven dromen dat zo tegen het eind van de bouw ik nog zo'n dramatische dag mee zou maken als gisteren. Inmiddels kan ik de omstandigheden beter relativeren en in een beter kader plaatsen, waardoor het ietsje makkelijker is om er mee om te gaan.
Eigenlijk is het ook best te vergelijken met situaties die ik op het werk in Nederland tegenkom; door kostenbesparing wordt iemand zonder de juiste opleiding voor een functie aangenomen, vervolgens wordt van deze persoon verwacht boven zijn niveau te werken, maar deze levert voornamelijk prutswerk af, waardoor de medewerkers die van deze persoon zijn/haar werk afhankelijk zijn behoorlijk gefrustreerd raken richting deze persoon. Maar dat zou eigenlijk niet moeten. De fout ligt bij degene die deze persoon voor die bepaalde functie heeft aangesteld.

Eigenlijk ben ik dik tevreden met mijn sanitair/hydrofoor installateur. Hij werk goed, redelijk netjes, niet perfect, maar als je hem aangeeft dat je het perfect wil hebben, dan gaat hij zonder problemen hierin mee. Hij heeft volkomen begrip voor de wens van de klant.
Nu had hij mij laten weten dat hij ook kon betegelen. Ik had nl. nog een paar plekken, rondom de wastafels, waar betegeld moest worden. Op de dag van onze afspraak nam hij echter een handlanger mee, want hij had het eigenlijk veel te druk met sanitair werk (hij werd constant gebeld voor gesprongen leidingen, verstopte toiletten en ga zo maar door).
Nadat hij zijn handlanger tot drie keer toe had uitgelegd wat er moest gebeuren; ze hebben samen een van de tegelklusjes afgemeten, gaf hij hem ook duidelijke instructies over het betegelen zelf:
- no mik kron kron sani djie a mevrouw jerre. (alles moest recht!)
- gebruik spijkerafstand (een spijkertje i.p.v. tegelkruisjes)
- gebruik (tegel op steen tegellijm, geen tegel op tegellijm).
Na deze uitgebreide instructie ging de sanitair installateur even weg voor wat noodsituaties, ervan uitgaande dat hij wanneer hij terug was, hij zelf kon beginnen met zijn werk.

Nu weet ik dat de buitenlander er regelmatig intrapt wanneer Surinaamse werklui zeggen dat ze een bepaalde klus zonder problemen aankunnen en er vervolgens absoluut niets van bakken. Ik had echter nooit gedacht dat een ervaren Surinamer als mijn sanitair installateur zelf hierin zou trappen.
Eigenlijk moest ik al argwaan hebben, want zijn handlanger wilde met tegellijm werken i.p.v. cement, maar wist niet van het bestaan van een lijmkam.

Maar goed, ik ging dus verder met m'n werk; ik had zelf ook genoeg te doen, en na een tijdje wilde ik wel zien hoe het werk vorderde. Brrrr.... Eigenlijk was alles verkeerd, en had de man geen enkele instructie opgevolgd, of soms opgevolgd, maar duidelijk zonder het concept te begrijpen: zo zaten er inderdaad spijkertjes tussen de tegels, maar de voegen wisselden tussen de 1 mm en 5 mm. Bovendien bleek ook dat deze man geen binnenwerker was, maar een buitenwerker. Overal waar hij kwam liet hij vuil achter, hij nam alles wat hij zag en nodig had voor z'n werk, en zonder even te vragen. Het was een verschrikking. Deze man kostte veel meer dan hij opleverde.

Foto: De hele tegels hadden tegen de streep geplaatst moeten worden.

Nou goed, hij heeft er een hele dag over gedaan (volgens mij had het ook in 3 uurtjes gekund), waarbij hij 2 keer zijn fouten moest herstellen en vandaag weer moet terugkomen om z'n laatste fouten te herstellen. Ik heb in ieder geval duidelijk gemaakt, dat deze man niet hoeft te komen werken zonder supervisie van de sanitair installateur; we zullen zien hoe het gaat vandaag.

Tussen de bedrijven door is gisteren PPS ook nog langs geweest om de situatie opnieuw op te nemen; ik heb kennis gemaakt met een mogelijke beheerder van mijn huis, en ik heb de buurvrouw geattendeerd op de papajaboom die tegen mijn dakgoot aanleunde. Gelukkig heeft ze dezelfde avond de boom omgekapt.

Ik had nauwelijks wat gegeten die dag; ik wilde die onbekende tegelman niet alleen laten in mijn huis, maar wilde hem ook niet onderbreken, want het liefst had ik dat hij die dag z'n werk zou afronden.
Toen ik laat 's avonds arriveerde op mijn verblijfplaats stortte ik me dan ook meteen op een wandu-moksi-alesi. Gelukkig kon deze overheerlijke Surinaamse maaltijd mijn chagrijnige stemming een beetje doen omslaan.

Prefab bouwen in Suriname

Afgelopen zondag was ik op de Jaarbeurs in Paramaribo, waar ik drie stands voor Prefab bouwen in Suriname tegenkwam. Ik wist niet dat er zo'n diversiteit voor prefab bouwen werd aangeboden. Ik keek eerst rond bij Reno International nv. Daar zag ik het materiaal waarmee gebouwd wordt. Zowel de binnen als buitenmuren zijn opgevuld met polyurethaan. Ik vroeg naar de prijs per m2 voor sleutelklare woningen; 400,- euro per m2.
Bij de stand van Structura nv hoorde ik dat hun voorbewerkt naaldhout (anti-termieten) uit België komt. Zij leveren prefab dakspanten en houten wandstructuren voor de aannemer en zelfbouwer, maar ook sleutelklare woningen. Zij werken met Fermacell panelen (vezelversterkt en gipsgebonden). Als ik prefab zou bouwen, dan zou ik zeker voor deze manier van bouwen gaan. Hun prijs per m2 ligt ook een stuk lager. Ze werken met drie partners; Xella, Jonckheere en Euro Panels. Structura NV heeft een prachtige informatieve folder op www.structura.sr. De stand van de laatste Prefab bouwmethode heb ik snel weer verlaten. Dat was op basis van opgevuld PVC.

Wanneer ik door Paramaribo wandel zijn het toch de Bruynzeel woningen die mij het meeste aanspreken. Misschien is het een stukje nostalgie uit vroeger tijden, maar hoe dan ook vind ik ze erg oogstrelend. Maar houten woningen vergen veel onderhoud, ik weet niet of ik dat zou kunnen opbrengen.

Ik ben inmiddels bezig de laatste kastjes in elkaar te zetten.
Dat gaat toch een stuk langzamer in de tropen dan in een koud klimaat; ik ben wat lomer, zweet meer, drink meer en kan het niet laten me af te laten leiden door muskieten. Als ze erg vervelend zijn ga ik achter ze aan met de kruimeldief.

De schilder is van vele markten thuis!Het gewicht van de tros bacoven hebben we geschat op 30 kilo.
Ik geniet nog steeds vollop van de rijke natuur om me heen. Toen ik gisteren met de sanitair/hydrofoor installateur achter het huis liep sprong een kleine leguaan snel weg en dook meteen de trens in. Voor het eerst zag ik een leguaan zwemmen, hij schoot pijlsnel door het water heen. Soms is het ietsje minder, al die natuur, want eergisteravond landde pardoes een vliegende kakkerlak op m'n schouder, yikes!

Verschepen naar Suriname

Vandaag was het een erg warme dag. In de middag was er geen zuchtje wind. En laat ik nou precies deze dag hebben uitgekozen om de zomen van m'n gordijnen te strijken, en wel met een deadline om 17:00 uur, want ze zouden opgehaald worden door een kennis die bereid was de zomen te stikken. Maar ik had tijd zat, dacht ik, ik kon het rustig aan doen.
Niets was minder waar; ik werd erg prettig onderbroken door een telefoontje:"M'n schat", zei de dame aan de andere kant van de lijn, "de kist kan vandaag al afgeleverd worden" en dus niet pas maandag, zoals eerder afgesproken. De gordijnen liet ik links liggen en belde meteen mijn favoriete Taxi-lijn Taxi Tourtonne (vaste tarieven, geen oplichterij!), maar er waren geen wagens binnen. Blijkbaar vond iedereen het te heet om te lopen of de bus te pakken. Nou ja, pet op, en dan maar met de benenwagen in de hete zon naar de Apollostraat.

En ja hoor, mijn zeevracht is gearriveerd!! Wat een opluchting. Het is natuurlijk altijd even spannend of zoiets goed zal gaan. De colli's waren stevig bekist en geplastificeerd door de verscheepmaatschappij; ik verwacht daarom dat alles in goeie staat is. Aan het echte uitpakwerk moet ik nog beginnen.
De tip om te verschepen met Transolution heb ik al een poos geleden van een bloglezer gekregen. Ik heb de tip ook aan anderen doorgegeven, terwijl ik er zelf nog geen gebruik van had gemaakt. Maar nu was ik zelf aan de beurt, en ook ik ben dik tevreden.
Omdat ik er erg tegenop zag om zelf het inklaren bij de douane te regelen heeft Transolution dit voor mij gedaan.
Ik heb bij twee verschillende firma's mijn waren gekocht, en daarom met beide afgesproken dat ze deze op dezelfde dag zouden aanleveren bij Transolution. Transolution heeft een bekisting voor de colli's gemaakt en na een paar dagen zou de boot vanuit Nederland vertrekken om 10 á 12 dagen later aan te komen in Suriname. In november 2009 was de prijs voor het verschepen 135,- euro per kuub. Heb je het inpakken niet zelf gedaan, dan komen er nog inpakkosten bij, vervolgens de kosten voor het inklaren en invoerrechten, en tenslotte, als je dit ook niet zelf doet, afgifte en transportkosten. Natuurlijk kost deze (bijna) door-to-door service wat, maar het scheelt heel veel gedoe! De kosten voor invoerrechten/inklaren zijn afhankelijk van de waarde van de koopwaren. Dit wordt in Suriname aan de hand van een tabel bepaald. Bijzonderheden weet ik niet, alleen dat het even pijn deed toen ik hoorde dat dit bedrag 1/3 van de waarde van mijn artikelen was. Maar... neem kopieën van je (b.t.w.) bonnen mee naar Transolution, zodat je later de b.t.w. kunt terugvragen!

Terug op mijn verblijfadres stond het strijkwerk nog te wachten. Yikes!
Maar omaatje lief had een portie tjauw-min voor me besteld, dus kon ik eerst nog even bijtanken. De deadline heb ik gehaald en ik had zelfs nog energie over om dit verslag te schrijven en up-te-loaden in "mijn" Chinese internetcafé.

Huishouding in de tropen

Muskieten, mieren, die akelige wurmpjes in hun ruitvormige huisjes, kamrawintje uitwerpselen; ze krijgen geen schijn van kans. Ik ga ze te lijf met mijn kruimeldief. Oorspronkelijk heb ik de kruimeldief uit Nederland meegenomen om het zand tussen de geleiders van de schuifdeuren makkelijk weg te zuigen – een akelig werkje om met een bezem te lijf te gaan -, maar inmiddels is de kruimeldief m'n grootste vriend geworden in het tropische huishouden.

Ik ben de woning gereed aan het maken om mijn intrek te nemen voor een paar weken. Het ene moment zit ik daar dan rustig een kastje in elkaar te zetten, het andere moment staat m'n Javaanse buurman bij de schutting met een lekkere zelfgemaakte saoto! Dat was een welkome verassing, want de kookgeuren uit de buurt deden m'n maag al rommelen.

Om de wind lekker door het huis te laten waaien wilde ik de achterdeur openzetten, maar uhum.. daarbuiten zag ik toch echt een leguaan net weglopen. Ik ben geen held als het om beesten gaat, en ik zou niet goed weten wat te doen als de leguaan binnen zou komen. En dat was dus iets waar ik in de planning geen rekening mee heb gehouden, maar er zijn tal van manieren om dit probleem achteraf op te lossen. Voor aankomende bouwers is het wel handig om hier alvast over na te denken. Ik denk dat ik zelf gaas aan de onderzijde van de diefijzerdeuren bevestig.

Trouwens, die grote tros bacove op de achtergrond, volgens mij ben ik niet sterk genoeg om die zelf te oogsten.

Waarom doe ik dit ook alweer?

Een warme middagzon en een zachte bries. Plop! Een manja valt uit de boom. Grietjebies dalen neer op de dakgoot en proberen elkaar te overstemmen. Een buurtzwerver roept: “Chinese buurvrouw! Heeft u een werk? Hindoestaanse buurvrouw...". De lucht pal boven me is helderblauw maar verderop is het donkergrijs en even later hoor ik zware klettergeluiden die steeds helderder en luider worden. Snel, sluit de shutters! Wang siebie boesie e kon'!

Ik ben weer in Suriname en het is hier weer heerlijk! Gelukkig ben ik de voorbereidingsstress van deze (werk)vakantie al gauw na aankomst kwijt geraakt. Het verschil tussen het koude jachtige leven in Nederland en het warme natuurrijke swietie Sranang is deze keer overweldigend. Ik kan er gewoon niet bij waarom ik nog niet hier woon. Ach, later in de vakantie zal het me wel weer dagen, maar nu schuif ik het nog even opzij en geniet ik van m'n eerste weekje vrij.

Ik zit nu in de afrondingsfase van het huis, maar dat wil niet zeggen dat ik deze vakantie alle wensen zal kunnen vervullen. De schuttingen aan weerszijden van het huis, airco's, en warm-water boiler zullen nog even op zich laten wachten. Beveiliging en basisinrichting hebben deze vakantie de hoogste prioriteit.
Al begin deze maand is de hydrofoor geplaatst met de materialen volgens eerder genoemde boodschappenlijst. Totale kosten aan materiaal: SRD 1.840,-. Een grotere durotank paste helaas niet binnen het traliewerk.
Op dit moment worden de poorten en het hekwerk aan de voorzijde geschilderd.

Voor de liefhebber een advertentie uit de krant voor poorten van NV Graniet.

En voor de liefhebber van architectuur in Suriname een artikel over het boek Architectuur en bouwcultuur in Suriname van Klooster en Bakker. In een interview op TV vertelden de auteurs dat twee hoofdstukken in het boek gewijd zijn aan de hedendaagse bouwmethoden. Gisteren was ik bij boekhandel Vaco in de stad, maar het boek ligt nog niet in de schappen. Eind deze maand wordt het verwacht.
Enkele dagen terug sprak ik een bloglezer met veel bouwtechnische ervaring. Hij is nu ook bezig hier een huis te bouwen. Natuurlijk loopt hij tegen dezelfde dingen aan zoals ik die ook heb ervaren. Vooral het vasthouden aan de traditionele werkwijzen terwijl toch duidelijk iets anders is afgesproken is zijn grootste struikelblok. Daardoor wordt je genoodzaakt concessies te doen waar je eigenlijk geen trek in hebt. Dat lijkt toch iets typisch Surinaams te zijn, want hij heeft ook ervaring met bouwprojecten in andere landen, en daar werd alles wel volgens afspraak gebouwd, hoe ongewoon het ook mocht zijn. Ook zijn conclusie is: om precies te krijgen wat je wilt, zal je toch aldoor met je neus erbovenop moeten zitten.

Off-topic.
Elke vakantie breng ik een bezoek aan mijn favoriete markt, de Kwattamarkt, waar mijn zintuigen en de lekkere trek (in de kantine) meteen ontwaken. Ook deze keer ging ik met veel meer boodschappen huiswaarts dan gepland.

Een van mijn twee culinaire doelen voor deze vakantie heb ik reeds vervuld: uitzoeken welke Surinaamse vis het dichtst in de buurt komt van zalm en deze bereiden in teriyaki saus.


Bangbang met honing en teriyaki saus, heerlijk!

Ook iedere vakantie weer breng ik een bezoek aan de Paramaribo Zoo. De agressieve Blasman is nog steeds actief. Hij heeft een nieuw waarschuwingsbord gekregen.
De struisvogels hebben het blijkbaar naar hun zin in Suriname want ze hebben onlangs kindjes gekregen. Mijn tante zou graag een struisvogel bij haar in de savannah hebben. Ze vroeg of de kleintjes te koop zijn. Ja hoor, 300,- SRD per stuk.
Net toen ze zich afvroeg wat struisvogels eten, was het voedertijd voor papa en mama struisvogel.
Jummie, kouseband!

Verboden voor onbevoegden

Woon je al lange tijd in Nederland en ben je bezig met bouwplannen in Suriname, dan zijn zwervers en honden op je bouwterrein niet het eerste waar je aan zult denken. Maar toch ook belangrijk om daar rekening mee te houden. Zwervers komen maar wat graag inspecteren wat ze mee kunnen nemen, terwijl de honden een hoop voor je zullen achterlaten.

Dat is bij mij nu zo goed als voorbij. Het hekwerk aan de voorzijde staat er nu en aan de achterzijde is een poort geplaatst. Het staalwerk staat nu nog in de menie, maar zal binnenkort geverfd worden.Heerlijk dat het werk nu tegen het einde loopt. Langzaamaan begin ik ook te evalueren. Wat is nou goed gegaan en wat had ik achteraf liever anders gedaan. Natuurlijk leerzame stof voor alle lezers van deze weblog.
En ik moet zeggen, het aantal lezers is in de loop der tijd behoorlijk toegenomen. Ik had aan het begin nooit kunnen bedenken dat er mensen in de VS, Nederlandse Antillen, UK, Spanje, Frankrijk, of zelfs Noorwegen deze webblog zouden lezen. Maar gaandeweg heb ik begrepen dat Surinamers zich over de hele wereld hebben verspreid, ook al is de bevolking nog zo klein. En blijkbaar lopen er velen buiten Suriname met bouwplannen rond. De laatste tijd neemt het aantal bloglezers vanuit Suriname ook enorm toe. Dat doet me goed; dat men vanuit Suriname steeds meer internet als informatiemedium weet te vinden.
Nu dan wat evaluatiepunten.

Waar heb ik me op verkeken?

Vaklui en perfectionisme
Toen mijn naar Suriname geremigreerde tante mij tijdens een vakantie eens zei: “men vindt mij hier te kritisch” had ik haar niet goed genoeg begrepen. Ik begreep wel dat haar standaarden voor afwerking hoger lagen dan van de gemiddelde Surinamer, maar ik had nog niet begrepen dat het streven naar perfectionisme niet echt leeft in Suriname. M.a.w. vakmensen zijn heel erg moeilijk te vinden, en men is gauw tevreden met een middelmatig resultaat. Nu kan ik dat heel goed begrijpen, in Suriname lig ik ook liever de halve dag in een hangmat torie te praten, maar een gedegen oplossing heeft toch ook mijn voorkeur boven een halfslachtige oplossing die je steeds maar moet oplappen om het werkend te krijgen en wat op den duur veel meer tijd, energie en geld kost. En daar heb ik me erg op verkeken, op die instelling die erg leeft in de gemeenschap en waar het soms erg moeilijk is om tegenin te gaan.

Mode en Amerikaanse producten
Ik heb me ook verkeken op de manier waarop men met je meedenkt bij de bouw. Dit is vooral erg tricky. Want ook goeie vaklui zijn erg trendgevoelig en geven vaak de voorkeur aan Amerikaanse oplossingen. Wat nieuw is gearriveerd in de gemiddelde Surinaamse winkels loopt vaak jaren achter op de trend in Nederland, en dat “nieuwe betere” product probeert men je dan aan te praten. En wat werkt voor temperaturen en leefomstandigheden in Amerika (of Nederland natuurlijk) hoeft niet geschikt te zijn voor Suriname.

Smaak en prijs
Bij het meedenken wordt de persoonlijke smaak van de opdrachtgever vaak ook genegeerd. Elke bouwvakker wil jou wel vertellen wat je beter kunt doen, bijvoorbeeld omdat het goedkoper of mooier is. Men kan niet zo goed begrijpen dat je een bepaald patroon wilt, en niets anders, zelfs al kost het 500 SRD meer.

Onafhankelijk werken
Ik had er ook niet goed bij stil gestaan dat men niet zo goed onafhankelijk kan werken. Ik had het moeten weten, want niet voor niets zijn er nog zoveel winkels in Suriname met personeel met een eigen deeltaak; het personeel dat advies geeft, het personeel dat inpakt, dat afstempelt, dat afrekent. En ik heb het keer op keer gezien, mensen met een pension moeten steeds naast de schoonmaakster lopen om elke week weer opnieuw uit te leggen wat er op welke manier schoongemaakt moet worden. Vanuit historisch oogpunt is het me volkomen duidelijk waarom dit zo is, maar het moge ook duidelijk zijn dat Suriname niet met zijn tijd is meegegaan. Deze manier van werken is echt te achterhaald. Gelukkig zijn er ook wel mensen die onafhankelijk werken, en dat is dan zo’n opluchting!
Hoe dan ook, dit gegeven heeft m’n plannen wel in de war geschopt. Ik wilde namelijk heel veel meubels in Suriname laten maken en op die manier veel geld voor de inrichting uitsparen. Maar dat gaat dus niet door. Ik zal veel meer in Nederland moeten aanschaffen en opsturen.

Wat had ik anders gedaan?

Fundering en vocht
Ik had me meer moeten verdiepen in de fundering van het huis. Dit was toentertijd zozeer een ver-van-mijn-bed-show en heb daarom een blind vertrouwen in de aannemer gesteld. Nu heb ik rondom het huis onderaan de buitenwand een vochtprobleem. Ik weet niet of het komt omdat er geen vochtbeschermer is aangebracht of omdat het te vroeg geschilderd is. Toen het maanden terug aan het licht kwam heb ik het probleem voor me uitgeschoven; ik zal er later eens goed induiken. Het vochtprobleem zit in ieder geval niet binnenin het huis.
Uiteraard heb ik het zowel met de aannemer als de schilder besproken. En je zult wel begrijpen wie waar het probleem neerlegt.

Wandtegels en stijl
Ik had wat meer tijd moeten nemen voor de wandtegels. Je kunt zoveel leuks doen, simpel door verschillende kleuren te combineren, dat had niet zoveel meer tijd of geld gekost, maar het had er wel leuker uitgezien.

Onkruid en bouwplastic
Een andere tante had me het advies gegeven: voordat je gaat bestraten, zorg dan dat je bouwplastic plaatst. Dit heb ik uiteindelijk niet gedaan. Ik was het niet vergeten, maar het ging nogal tegen mijn gevoel in. De oplossing vond ik te onnatuurlijk. Om eerlijk te zijn, weet ik niet of ik de juiste keuze heb gemaakt. Feit is wel, dat ik nu veel onkruid tussen de stenen heb. En dus meer onderhoud.

Concessies
Verder zijn er tal van kleine details die ik liever anders had gezien, maar ik zou niet weten hoe ik het dan wel had moeten doen. Ik kreeg het bijvoorbeeld niet voor elkaar om vanuit Nederland duidelijk te maken wat voor bouwglas ik in de gang wilde. Zelfs nadat ik tekeningen had gestuurd, is het niet gelukt. Uiteindelijk heb ik het opgegeven en is er later een uitsparing gelaten waar gewoon glas is gekomen. Dit soort concessies heb ik moeten doen vanwege het bouwen op afstand.

Tenslotte

Ik moet zeggen, toen ik middenin het bouwproces zat, dacht ik: zoiets echt nooit meer. Maar nu langzaamaan de last van mijn schouders komt te vallen begint het toch te veranderen. Ik ben van nature een "bouwer", in m’n werk, maar ook privé en ik moet zeggen, een huis bouwen, dat was toch wel een ultieme ervaring. Als het straks helemaal af is, denk ik dat ik in een groot zwart gat val.
Maar ja, misschien als ik eenmaal in die hangmat in m’n eigen huis lig, kom ik er ook niet meer uit.

Ik ontvang trouwens graag reacties op mijn evaluatiepunten en bovenal advies van lezers met verstand van zaken.

Het huis op de heuvel

Onlangs kreeg ik een paar foto's uit Suriname, waarop ik de nieuwe oprit kon bewonderen. Ik had al begrepen dat de uitvoering zeer geslaagd was en de foto's laten dat ook zien.

De aangepaste helling voor de twee inritten (bedankt voor de foto's Heleen!).

Dit soort glooiende hellingen kom je nauwelijks tegen in Suriname, men geeft doorgaans de voorkeur aan drempels, waarom weet ik niet.
Maar ik ben blij toe dat ik vorig jaar m'n aannemer tijdens zijn vakantie in Nederland een dag op sleeptouw heb genomen door Amsterdam.
Want door het plaveisel dat hij op De Dam heeft bekeken, waagde hij het om mijn inrit op deze manier aan te passen.
Nu maar hopen dat deze constructie de zware regens van Suriname zal doorstaan.

Als het goed is zijn de laswerkzaamheden voor het hekwerk aan de voorzijde van het huis in volle gang.
Ik heb deze keer met de lasser afgesproken dat hij niet begint, voordat ik zijn aanpassing van mijn tekening heb goedgekeurd. Ik heb er vertrouwen in dat het nu goed zal gaan.Ik kan dat trouwens iedereen aanraden, want ook hier zie je dat het toch anders wordt dan ik heb aangegeven. Maar deze aanpassing vind ik wel ok.
Afgelopen vakantie (in februari) heb ik met de buren afgesproken dat zij op zoek zouden gaan naar iemand die voor een schappelijke prijs aan beide zijden van het huis tuinmuren kan optrekken, maar ik heb daar nog niets over gehoord.

En dan mijn aanrecht. Hoe is dat nou verlopen?
Ik had zoveel te regelen tijdens de laatste vakantie, ik kwam tijd en energie tekort, en dan had ik ook nog een klacht in te dienen.
Onderhandelen is niet mijn sterkste eigenschap, en ik kreeg al visioenen van een uitputtingslag waarbij ik allerlei kunsten moest uithalen om mijn recht te kunnen halen.
Maar geheel buiten verwachting kwam er kort na het indienen van mijn klacht iemand van de firma BEM langs, die de zaak heel professioneel oppakte.
Ik heb m'n verslag over de gang van zaken naar deze heer toegemaild en binnen een paar dagen waren we tot een overeenkomst gekomen.
Het aanrecht zou vakkundig verwijderd worden, mijn spoelbak zou gereinigd worden en het betaalde bedrag zou ik terug krijgen. En ja hoor, zo is het ook gegaan.
Het heeft nog even wat tijd genomen, maar dat komt doordat mijn inrit werd verbouwd. Wat een opluchting!
Maar... nu heb ik dus nog steeds geen aanrecht. Yikes! En ik blijf koppig, ik wil er een met een waterkering die niet is opgeplakt.

Vakanties in Suriname, Pendelen of Wonen in Suriname?
Regelmatig krijg ik de vraag van bloglezers wat ik van plan ben als m'n huis eenmaal af is.
In plaats van iedere keer weer het zelfde verhaal te mailen, laat ik het maar via deze weg weten.
Op dit moment, dit jaar en wellicht de eerstkomende jaren wil ik er nog niet wonen. Dat betekent dat ik er geen werk van ga maken.
Maar ik bijt me niet vast in m'n levenspad. Mocht er een vreselijk aantrekkelijk aanbod mijn richting opkomen om goed te kunnen werken en leven in Suriname, dan is het geen onmogelijkheid.
Wat ik het liefst zou willen is pendelen. Dit kunnen doorgaans alleen gepensioneerden zich permitteren, maar zodra m'n huis af is ga ik me daarop concentreren; met wat voor een baan dit het beste te realiseren is.
Om een idee te krijgen van het aanbod en de werkomstandigheden in Suriname ben ik tijdens een van mijn vakanties op sollicitatiegesprek geweest. Dat was voor mij een heel nuttige ervaring.
Tijdens de vele vakanties in Suriname die ik voor de komende tijd voor ogen heb, zal ik dit wel vaker doen. Een eigen onderneming is overigens ook een optie, maar dat is voor nu nog teveel koffiedik kijken.

Het huis op de berg

Zo noemen de buurtbewoners m'n huis. Niets mis mee op zich, ware het niet dat deze berg veel te steil is aangelegd.
Dit is een van de dingen die al communicerend vanuit Nederland niet goed is gegaan tussen mij en de aannemer.
Ik zei toen: "als de helling op het trottoir te steil is, laat de inrit dan doorlopen tot aan gevelhoogte van het huis".
Maar ja, ik heb de maximale hellingsgraad niet doorgegeven, en hoewel diverse mensen de aannemer hebben gezegd dat het te steil was, had hij daar een ander idee over.
En daarin staat hij ook niet alleen, want afgelopen vakantie hoorde ik regelmatig: "het is hooooooog..... maar het is goed", natuurlijk duidend op tijden van wateroverlast.

Foto's van februari 2008: Mijn berg en ik.
Gedurende mijn vakantie in 2008 had ik deze steile helling al uitvoerig en kritisch bekeken, maar ik moest het nog laten bezinken, ik had geen idee hoe ik dit probleem enigszins esthetisch kon oplossen.
Nu het hoog tijd is om het hekwerk aan te leggen - alle honden uit de buurt hebben vrij spel om bij mij hun behoefte te doen - , wist ik dat het ook tijd was voor roekeloze maatregelen richting de Berg.
Nog duidelijker werd het toen ik zag dat een plaatselijke motorrijder mijn berg als attractie gebruikte, ene inrit op en de andere er weer af. Ik moest hier wel erg om lachen.

Samen met de aannemer heb ik een plan gemaakt en de uitvoering is nu in volle gang.
Foto's gistermiddag (met dank aan Rene!).

Voorbereidingen; hydrofoor en airco

Zoals ik al eerder vermeldde heb ik nog geen hydrofoor geïnstalleerd.
Samen met de sanitair installateur heb ik wel reeds een boodschappenlijstje samengesteld en de plaatsing afgesproken.
Ik heb begrepen dat we alles van de lijst bij Lao's Bouwmaterialen (Gompertstraat 108) kunnen aanschaffen voor een goeie prijs.

- Meyers Hydrofoor 1/2 PK, 5 gallon druktank, incl. drukmeter, pressure-switch, 4 way.
(prijs Kersten SRD 1104,50, foto boven)
- 3 stopkranen
- 1 terugslagklep
- 1 flotter
- 3 3-delige koppelingen (3/4 duim buitendraads)
- 1 3-delige koppeling (3/4 duim binnendraads)
- 1 verloopring 3/4 duim naar 5/4 duim
- 2 m. kabel, incl. stekker met aarde (110V)
- 1 adapter stekker of stekker ombouwen
- 1 à 2 meter koperbuis 3/4 duim
- teflon tape
- 6 stenen van 4 duim om hydrofoor op te plaatsen
- geribbelde durotank van 200 gallon (eigenlijk zou een grotere beter zijn, maar daar heb ik wellicht geen ruimte voor).

Ik was blij te horen dat ik een terugslagklep heb. Deze is bij de waterinstallatie reeds geplaatst.
De terugslagklep zit in het middenstuk op dit plaatje van de bypass; als de stroom uitvalt zal (door de drukverandering) deze klep terugslaan waardoor ik weer SWM waterdruk krijg.
De installateur geeft zelf de voorkeur aan een stopkraan, die handmatig wordt bediend bij stroomuitval. Dit omdat na een tijdje de terugslagklep defect raakt.
Toen ik dit aan Rene vertelde adviseerde hij om de stroomuitval met enige regelmaat te simuleren. Want een terugslagklep kan heel lang meegaan, maar kan door onbruik vervuild raken door kalk en wat al niet meer, waardoor het eerder stuk gaat. Natuurlijk wilde ik weten hoe je merkt als de terugslagklep defect is. De pomp blijft dan doorwerken, zelfs wanneer alle kranen dicht zijn.

Wat betreft de hydrofoor. In Suriname is het gangbaar een pomp en druktank van staal aan te schaffen.
Ik kreeg echter de tip om voor RVS te kiezen. Toen ik dit voorstelde aan de installateur liet hij me weten dat in Suriname daarvoor de onderdelen niet voorradig zijn, je hebt dus een groot probleem wanneer er iets stuk gaat. Wie een RVS hydrofoor pomp en druktank wil aanschaffen zou kunnen kijken op de site: http://www.terpstratotaaltechniek.com/.

Zodra de hydrofoor is geïnstalleerd kan ik ook een boiler van 40 gallon van het merk Titan of Premium aanschaffen (220V). De boiler zal zonder hydrofoor niet werken.

Lees hier meer over de werking van hydrofoor en boiler (alleen met account bij DWTonline).

Voor de airco's heb ik bij Procool (Gompertstraat 48) wat gegevens opgevraagd. De service was professioneel.
In de winkel wordt ook netjes voor je uitgerekend hoe groot de airco moet zijn die je voor de kamer nodig hebt. Daarvoor laat je de lengte, breedte en hoogte van de kamer weten.
Klik hier voor meer informatie over de rekenformule. Ik weet niet hoeveel koelwatt er in Suriname nodig is per m3. Op deze site kan je extreem invullen, en daar wordt dan 50 Watt ingevuld, maar misschien is 100 meer op z'n plaats in Suriname. Wie het weet mag het zeggen.
Voor mijn kleine slaapkamers zou een airco van 6000 BTU genoeg zijn, maar die levert Procool helaas niet. Zij beginnen met airco's van het merk TGM type Highwall split unit (220V) van 9000 BTU. De prijs hiervan tijdens mijn bezoek (maart 2009) was met een 10% korting: SRD 1148,40. Basis installatie bij 3m afstand tussen units: SRD 474,76. Meerkosten p.m. SRD 78,30. Montagekosten p.m. SRD 37,58. Als je dit netjes in speciale kabelgoten wil laten wegwerken komen er nog wat meerkosten bij.


Dat wordt een kostbare aangelegenheid. Voorlopig laat ik de geld- en kopzorgen nog maar wegblazen door een Wind Machine.

Sanitair

Mijn zoektocht in Suriname naar sanitair was al een jaar geleden begonnen. Net als bij alle andere zoektochten (naar lampen, keukens, bankstellen enz.) verbaas ik me steeds weer over de vaak inferieure of onbruikbare spullen die er verkocht worden.
Hoe is het mogelijk dat er minitoiletpotten tussen de grote staan, zonder een melding "kindertoiletpot" of dat je n.a.v. een mooie foto in de krant in de winkel checkt of het bed ook wel stevig is en vervolgens sta je daar met twee bedstukken in je hand. Of dat je een stevige ladder koopt en thuis merk je ineens dat de treden, op het gevaarlijke af, veel te ver uit elkaar staan.
Wat ik hiermee wil zeggen is, mensen, als je gaat winkelen in Suriname, weet van tevoren goed wat je zoekt, welke kwaliteit, welke afmetingen, anders kom je misschien bedrogen uit. We zijn in Nederland zo gewend dat de koopwaar aan een bepaalde (ARBO) norm voldoet, dat je even moet wennen wanneer dat niet zo is. Mijn sanitair installateur liet mij zijn Chinese Bosch boormachine zien. Er staat werkelijk Bosch op, maar heus, het is niet de echte!
Wil je wat zekerder van je zaak zijn, dan ga je naar de winkels met naam. Ik heb na heel wat zoektochten besloten mijn wasbakken in Nederland en bij Fernandes te kopen en mijn toiletpotten en kranen bij Kersten.
Wastafel van Praxis, kraan van Kersten. De straalbreker is er hier even af om het vuil uit de leiding weg te spoelen.

De sanitair installateur zei: Kersten is duur hoor, alles wat ze daar verkopen kan je ook bij Lau's Bouwmaterialen kopen, maar goed, onderaan het bonnetje van Lao's staat wel heel duidelijk: * Geen garantie op gekochte goederen. * Gekochte goederen worden NIET INGERUILD. Maar er staat ook: Bonnen Zorgvuldig Bewaren. Waarom dan?
Nou goed, we hebben wel onderdelen bij Lau's gekocht, maar dit heb ik samen met de sanitair installateur gedaan, erop vertrouwend dat hij weet wat hij daar koopt. Hij had ook de nodige trucjes om de spullen te controleren. Deze kennis heb ik uiteraard niet.
Toen ik eenmaal alles bij elkaar had kon de sanitair installateur aan het werk. Ik was ervan overtuigd dat ik standaard toiletpotten had aangeschaft met onder afvoer. Echter, nu bleek dat de aannemer de afstand tussen muur en afvoer niet standaard had gemaakt, de afstand was te klein. Groot probleem! Want nu zou de toiletbril niet tegen de cistern blijven staan.

Afstand tussen pot en cistern te krap!

Gelukkig was de sanitair installateur wel creatief en ik ging akkoord om de cisternpijp te verlengen en de cistern hoger te plaatsen. Mooi was het niet en comfortabel ook niet, maar de toiletbril bleef zo tenminste staan. Toen ik het aan Rene (zie vorige blog) uitlegde kwam hij met het idee om een andere mof/manchet te gebruiken. Op internet zag ik dat dit een excentrische manchet heet. Daardoor kan je de afvoer ietwat verschuiven. De installateur was hier niet een groot voorstander van, omdat dit het afvoergat kleiner maakt, maar hij heeft de manchet toch (bij Lao's) kunnen omruilen en zo komt het dat het tweede toilet toch wat comfortabeler was, maar nog steeds met een verhoogde cistern. Ik had geen zin om dit zelfde trucje ook in de luxere woonunit toe te passen, en daar had ik sowieso meer speelruimte, dus ben ik naar Sewnath (Jozef Israelstraat) gesneld om daar een toiletpot met een onderafvoer die veel meer naar achteren liep aan te schaffen. Ik had geluk, het was de laatste die ze nog hadden en daardoor ook nog in de aanbieding.
Een dergelijk situatie had ik ook bij de afvoerpijpen van de wastafels. De aannemer had deze bijna allemaal scheef ingezet, wat werkelijk een lelijk gezicht is. Rene gaf een paar goeie tips, maar deze liet ik, wegens tijdgebrek voor de toekomst, nl. de pijp onderaan kort afsnijden en daar een smallere recht op monteren, en dan kan de rozet ook op de grond gemonteerd worden. Daardoor krijgt het geheel een veel mooiere afwerking.
Voor de liefhebber wat prijzen:
Toilet compleet met cistern en toiletbril - Kersten: SRD 350. Andere onderdelen voor de installatie (flexslangen SRD 13,50, bochten SRD 3,-, inzetverloop SRD 3,35, manchet SRD 11,50 etc), ook voor de wastafels, zijn bij Lao's (Gompertstraat 108) gekocht, m.u.v. de toiletpotschroeven die de vloer ingaan, die zijn gekocht bij De Eenheid (Lalarookhweg 47-53).
De kranen (Kersten): kleine wastafelkraan SRD 47,50, grote wastafelkraan SRD 149,50, voetkraan SRD 59,50, douchemengkraan SRD 168,-. Ik heb relatief goedkope douchesets bij Blokker (in Suriname) gekocht om uit te proberen, prijs p/st SRD 67,50.
Overigens heeft elke wateraansluiting (behalve in de doucheruimte) zijn eigen hoekstopkraan (Lao's SRD 22,50 p/st, merk Schell). Daarmee kan bij aanpassingen aan toilet of wastafel de wateraanvoer ter plekke afgesloten worden.

Wie trouwens meer te besteden heeft voor zijn/haar sanitair kan voor luxere artikelen terecht bij Ronan of Tropical Home Center.
Het aansluitmateriaal kan wel bij Lao's (of Wai Dat, in principe zelfde winkel aan de Gompertstraat 29) aangeschaft worden.